مکان‌یابی و مسیریابی ایستگاه‌های دوچرخه اشتراکی با استفاده از روش تلفیقی تصمیم‌گیری، مورد مطالعه: شهر رشت

امین طهماسبی, حمزه; اصغرپور, محمدحسین; فکوری, محمد

doi:10.22119/jte.2022.333720.2590

مکان‌یابی و مسیریابی ایستگاه‌های دوچرخه اشتراکی با استفاده از روش تلفیقی تصمیم‌گیری، مورد مطالعه: شهر رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی مهندسی شرق گیلان، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی صنایع، پردیس فنی (1)، دانشگاه یزد، یزد، ایران

³ دانشجوی کارشناسی، گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی مهندسی شرق گیلان، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

10.22119/jte.2022.333720.2590

چکیده

افزایش سرعت شهرنشینی، مشکلات عدیده‌ای را در شهرها نظیر تراکم وسایل نقلیه و آلودگی‌های محیط زیستی به وجود آورده است. یکی از راه‌ حل‌های این مشکلات استفاده از دوچرخه به‌عنوان وسیله حمل‌ونقل است، ازاین‌رو در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته سیستم اشتراک دوچرخه راه‌اندازی شده است. هدف از انجام این پژوهش تعیین معیارهای انتخاب مکان‌یابی ایستگاه‌های دوچرخه‌سواری و مسیرهای بهینه دوچرخه اشتراکی است. در این راستا، ابتدا با استفاده از تکنیک دلفی در دو مرحله، معیارهای مؤثر در انتخاب مکانهای مناسب جهت احداث ایستگاهها شناسایی شد. سپس با روش بهترین بدترین (BWM) میزان اهمیت معیارها به دست آمد. درنتیجه، عوامل نزدیکی به ایستگاه‌های حمل‌و‌نقل عمومی، نزدیکی به زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری و فاصله ایستگاه‌ها از یکدیگر به‌عنوان مهمترین معیارهای انتخاب مکان بهینه شناخته شدند. سپس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) مکان‌های مناسب جهت احداث ایستگاه‌های دوچرخه‌ اشتراکی مشخص گردید. در انتها با توجه به مسیرهای قابل استفاده موجود، بهترین مسیر پیشنهاد گردید.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20086598.1402.15.1.7.5

عنوان مقاله [English]

Locating and Routing Bicycle Sharing Stations Using Combined Decision-Making Method, Case Study: Rasht

نویسندگان [English]

Hamzeh Amin-Tahmasbi ¹
Mohammadhosein Asgharpour ²
mohamad fakouri ³

¹ Assistant Prof. Department of Industrial Engineering, Faculty of Technology and Engineering, East of Guilan, University of Guilan, Iran

² MSc., Department of Industrial Engineering, Technical Campus (1), Yazd University, Yazd, Iran

³ BSc., Department of Industrial Engineering, Faculty of Technology and Engineering, East of Guilan, University of Guilan, Iran

چکیده [English]

The acceleration of urbanization has created many problems in cities, such as congestion of vehicles and environmental pollution. One way to solve these problems is to use bicycles as a means of transportation. For this reason, in many developed countries, the bicycle sharing system has been launched. The purpose of this research is to determine the selection criteria for the location of cycling stations and optimal shared bike routes. Initially, first, by using the Delphi technique in two stages, effective criteria were identified in choosing suitable location for the construction of stations. Then the importance of the criteria was obtained by the best-worst (BWM) method. As a result, the factors of proximity to public transportation stations, proximity to cycling infrastructure and distance of stations from each other were recognized as the most important criteria for choosing the optimal locations. Then, by using Geographic Information System (GIS), suitable locations for building shared bicycle stations were identified. In the end, according to the available usable routes, the best route was suggested.

کلیدواژه‌ها [English]

Bicycle Sharing Stations
Location
Routing
Geographic Information System
Best Worst Method

مراجع

ابوطالبی اصفهانی، محسن و بابائی دهکردی، حمید (1392) "اجرای سیستم دوچرخه‌سواری به منظور بهبود شرایط فردی،اجتماعی، ترافیکی و زیست محیطی شهر و شهروندان"، سیزدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک، تهران: 7-8 اسفند 1391.

امین طهماسبی، حمزه و نیکجو، زهرا (1400) "رتبه‌بندی شرکت‌های مسافربری اتوبوس‌رانی برون‌شهری با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه"، پژوهشنامه حمل و نقل، سال هجدهم، شماره 3، صص 259-276.

امین طهماسبی، حمزه، میراکبری، سیدمحمود و نصیرزاده، حسین (1399) "بهینه‌سازی مکان‌یابی استقرار کاربری‌های شهری با روش‌های ترکیبی Delphi- BWM- PROMETHEE (نمونه موردی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر اهواز) "، دانش شهرسازی، سال چهارم، شماره 3، صص 89-110.

آتش‌پنجه، آزاده، امان‌پور، زهرا و نقی پور، محدمهدی (1390) "نقش دوچرخه در سیستم حمل و نقل شهر پایدار"، اولین کنفرانس ملی عمران و توسعه، زیباکنار، ایران، اسفند 1390.

پروار، مجتبی و کیامهر، رامین (1396) "مکان‌یابی ایستگاه‌های دوچرخه در معابر پرترافیک شهری با استفاده از GIS در راستای گسترش حمل و نقل پایدار (مورد مطالعه بخش مرکزی شهر زنجان)"، اولین همایش اندیشه ها وفناوری های نوین در علوم جغرافیایی، زنجان: ۲۸ شهریور ۱۳۹۶.

توکلی مقدم، رضا، توکلی، محمدمهدی و جابری، محمد (1397) "مدل‌سازی ریاضی دوهدفه برای مکان‌یابی ایستگاه‌های دوچرخه با در نظر گرفتن تعداد سفر-مطالعه موردی"، فصلنامه مهندسی حمل و نقل، سال نهم، شماره 4، صص 483-496.

جوادی قاسم، طالعی محمد و آقامحمدی، میثم (1393) "برنامه‌ریزی مکانی ایستگاه‌های دوچرخه عمومی با استفاده از GIS و تصمیم‌گیری چند معیاری"، نشریه علمی پژوهشی علوم و فنون نقشه برداری سال سوم، شماره ۴، صص ۶۴-۵۳.

خان احمدی، مرضیه، عربی، مهدی، وفایی نژاد، علیرضا، و رضائیان، هانی. (1393) "مکانیابی ایستگاه ‌های آتش ‌نشانی با استفاده از تلفیق منطقFuzzy و AHP در محیط GIS (مطالعه موردی: ناحیه 1 منطقه 10 تهران)"، فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر» دوره 23، شماره 89، صص 88-98.

رضایی، محمدرضا، حیدری، یاسر و نظری‌مهر، امیرحسین (1391) "ارزیابی معیارهای مکان‌گزینی مسیرهای پیشنهادی دوچرخه‌سواری با استفاده از مدل AHP نمونه موردی: شهر یزد"، دوازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک، تهران: اسفند 1391.

صادقی دروازه، سعید، قاسمی، احمدرضا، رسولی تیله نوئی، ندا و شول، عباس (1396) "مکان‎یابی پارکینگ‎های مکانیزه با رویکرد توسعه پایدار (مورد مطالعه: شهر قم)"، فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، سال ششم، شماره ۲۱، صص ۱۲۷-۱۱۱

Azadeh, S.R., Shafiee haghshenas, M. and Khaksar shahmirzadi, S. (2020) “sustainable urban development plan by determining optimal cycling routes using quantitative models, case study: Rasht metropolis”, Journal of urban ecology research, Vol.11,21, pp. 43-58.

Berridge G., (2012) “The promotion of cycling in London: The impact of the (2007) Tour de France Grand depart on the image and provision of cycling in the capital”, Journal of Sport & Tourism, Vol.17, No.1, pp.61-43.

Burke, C.M. and Darren M.S. (2018) “Identifying ‘Sensible Locations’ for Separated Bike Lanes on a Congested Urban Road Network: A Toronto Case Study” The Professional Geographer, Vol.70, No.4, pp. 541–551.

Caggiani, L., Colovic, A. and Ottomanelli, M. (2020) “An equality-based model for bike-sharing stations location in bicycle-public transport multimodal mobility.” Transportation Research Part A: Policy and Practice, 140, 251-265.

Çelebi, D., Yörüsün, A. and Işık, H. (2018) “Bicycle sharing system design with capacity allocations.” Transportation research part B: methodological, 114, 86-98.

Chen, J., Li, K., Li, K., Yu, P. S. and Zeng, Z. (2021) “Dynamic planning of bicycle stations in dockless public bicycle-sharing system using gated graph neural network.” ACM Transactions on Intelligent Systems and Technology (TIST), 12(2), 1-22.

Faghih-Imani, A., Sabreena,, Miller, E.J. and Naveen, E. (2017) “Hail a Cab or Ride a Bike? A Travel Time Comparison of Taxi and Bicycle-Sharing Systems in New York City” Transportation Research Part A: Policy and Practice, Vol.101, No.7, pp.11–21.

Guler, D. and Yomralioglu, T. (2021) “Location Evaluation of Bicycle Sharing System Stations and Cycling Infrastructures with Best Worst Method Using GIS”, The Professional Geographer, Vol.73, No.3, pp.535-552.

Jain, D. and Tiwari, (2016) “How the Present Would Have Looked like? Impact of Non-Motorized Transport and Public Transport Infrastructure on Travel Behavior, Energy Consumption and CO2 Emissions – Delhi, Pune and Patna.” Sustainable Cities and Society, Vol.22, No.4, pp.1–10.

Kaplan, S., Wrzesinska, D.K. and Prato, C.G. (2019) “Psychosocial Benefits and Positive Mood Related to Habitual Bicycle Use” Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, Vol.64, No.7, pp.342–352.

Meng, Y., Zhang, Q., Wang, B., Liang, Y. and Zhang, H. (2019) “A Mixed Integer Linear Programming Model for Optimal Planning of Bicycle Sharing Systems: A Case Study in Beijing” Sustainable Cities and Society, Vol.47, No.5, pp.101515.

Murphy, N.B. and Knoblauch, R. (2004) “Hispanic pedestrian and bicycle safety. The Federal Highway Administration (FHWA) and National Highway Transportation Safety Administration”, Washington, DC (2004).

Rezaei, J. (2016) “Best-Worst Multi-Criteria Decision-Making Method: Some Properties and a Linear Model” Vol.64, pp.126–130.

Ricci, M. (2015) “Bike Sharing: A Review of Evidence on Impacts and Processes of Implementation and Operation.” Research in Transportation Business & Management, Vol.15, pp.28–38.

Wang, G., Macera, C.A., Schmid, T., Pratt, M. and Buchner, D. (2005) “A Cost-Benefit Analysis of Physical Activity Using Bike/Pedestrain Trails”, Health Promotion Practice, Vol. 6, No. 2, pp. 174-179.

Yuan, C., Bouferguene, A., Li, H.X., Liu, H., Shen, Y. and Al-Hussein, M. (2019) “Spatial Gaps in Urban Public Transport Supply and Demand from the Perspective of Sustainability” Journal of Cleaner Production,195, No.9, pp.1237–1248.

Żochowska, R., Jacyna, M., Kłos, M. J. and Soczówka, P. (2021) “A GIS-based method of the assessment of spatial integration of bike-sharing stations.” Sustainability, 13(7), 3894.

Zuo, T. and Wei, (2019) “Bikeway Prioritization to Increase Bicycle Network Connectivity and Bicycle-Transit Connection: A Multi-Criteria Decision Analysis Approach.” Transportation Research Part A: Policy and Practice, Vol.129, No.11, pp.52–71.