تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای توسعه اتوبوس‌رانی در کلان‌شهر اهواز

Firoozi, Mohammad Ali; Goodarzi, Majid

تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای توسعه اتوبوس‌رانی در کلان‌شهر اهواز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

¹ Associate Professor, Faculty of Earth Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

² Assistant Professor, Faculty of Earth Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

چکیده

روندرشدشتابانکلانشهرهادرجهان،توأمباافزایشجمعیتدراینشهرها،مشکلاتمتعددیرامانندمعضلترافیکواختلالدرسامانهحمل‌ونقلدرون‌شهریبهوجودآوردهاست.ازاین‌رو،معضلمذکورازچالش‌هایاساسیفرارویبرنامه‌ریزیشهریدراواخرقرنبیستمبودهکهبردستیابیبهاهدافتوسعهپایدارشهریتأثیر منفیگذاشتهاست.افزایشسریعوسایلحمل‌ونقلموتوریبه‌ویژهاتومبیلواستفادهزیادازآندرشهرهایکشورومشخصاًدرکلان‌شهراهوازهمراهبارشدجمعیت،گسترشبی‌رویهآن، مهاجرتهای فزایندهونیزعدمبرنامه‌ریزی‌هایعلمیوجامعومشکلاتعدیدهسیستمحمل‌ونقلعمومیباعثبروزمشکلاتینظیرآلودگی‌هایشدیدزیست‌محیطی،تراکم‌هایترافیکیزیادوخسته‌کننده،اتلافزیادوقتشهروندان،مصرفبیش‌ازحدانرژی،ناامنیمسیرهاوتصادفاتشدهوزندگیدراینکلان‌شهر رادشواروازنظررفاهوآسایشدچارتنزلکردهاست. با عنایت به موارد مطرح‌شده؛ پژوهش حاضر باهدف شناسایی و اولویت‌بندی راهبردهای توسعه اتوبوس‌رانی در کلان‌شهر اهواز تدوین‌شده است. رویکرد حاکم بر این پژوهش، توسعهای - کاربردی و روش تحقیق به شیوه توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است. بر مبنای مدل بررسی و تجزیه‌وتحلیلموقعیتSWOT (نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید)، شناخت و ارزیابی وضع موجود صورت گرفت و پس‌ازآن با توجه به معیارهای شناسایی‌شده، اقدام به تدوین استراتژیهای چهارگانه شد. درنهایت با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چند معیاره FDEMATEL اقدام به اولویت‌بندی راهبردها شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که راهبردهای: (1) الزام و تعهد دولت به تأمین اعتبارات موردنیاز در راستای قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت؛ (2) فراهمنمودنبسترلازمو تسریع در اجرایمدیریت یکپارچهشهری؛ (3) تعریف طرحهای درآمدزا باهدف توانمندسازیافزایشدرآمدسازمان و ایجاد منابع درآمدی جایگزین روش‌های متداول موجود در شهرداری به‌جای افزایش و فروش تراکم و …؛ (4) اعمال مدیریتیکپارچهحمل‌ونقلوترافیکشهرى(مدیریتبرسفرهایشهری؛مدیریتبرپارکینگ‌ها؛ مدیریتناوگانیوشبکهحمل‌ونقلعمومی؛مدیریتبرفرهنگ‌سازی ترافیک؛ مدیریت برشهرسازی؛ مدیریتبراورژانس‌ها؛مدیریتشبکهترافیک؛مدیریتبراستانداردسازی،نصبونگهداریخدمات ترافیکی؛مدیریتمکانیزهترافیک؛مدیریتبرمهندسیترافیک؛مدیریتبرتحقیقوتوسعه)؛ (5) شناختاثرات متقابلحمل‌ونقلباابعادمختلفجامعه(اقتصادی،اجتماعیوزیست‌محیطی) و برقراری تعادل بین این ابعاد در جهت دسترسی به حمل‌ونقل پایدار؛ و (6) توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند(ITS) به ترتیب جزء اولویتدارترین راهبردها در برنامه‌ریزی و توسعه اتوبوس‌رانی کلان‌شهر اهواز شناخته‌شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20086598.1397.10.2.5.0

موضوعات

حمل و نقل همگانی

عنوان مقاله [English]

Developing and Prioritizing Strategies of Bus Service Development in Metropolis of Ahvaz

نویسندگان [English]

Mohammad Ali Firoozi ¹
Majid Goodarzi ²

¹ Associate Professor, Faculty of Earth Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

² Assistant Professor, Faculty of Earth Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

The rapid growth of metropolises in the world and the increase in their population have engendered a lot of problems such as traffic challenges and disruptions in the urban transportation system. Therefore, the mentioned problems have been basic challenges facing urban planning in late 20^th century which have had negative influences on achieving aims of urban sustainable development. The rapid increase in the number of motorized means of transportation, especially automobiles as well as high use of them in cities of Iran and particularly in Metropolis of Ahvaz with the population growth and its unbridled expansion, increasing immigrations and the lack of scientific and comprehensive planning, frequent problems in the public transportation have caused problems such as severe environmental pollutions, high and boring congestion of traffic, citizens’ waste of time, energy overconsumption, unsafety of paths and accidents, etc. have made lives in this city difficult and reduced welfare and convenience in it. Accordingly, the present study aims to identify and prioritize strategies bus service development in Ahvaz Metropolis. The main approach of the study is developmental-applied, the research method consists of descriptive, analytical, and survey research techniques. According to the model of SWOT situation analysis (strengths, weaknesses, opportunities, and threats), identification and evaluation of the status quo was conducted and after that, with regard to the identified criteria, the four strategies were developed. Finally, using multivariate decision making technique of FDEMATEL, strategies were prioritized. The results of the study indicate that strategies (1) the necessities and commitments of the government to provide required funding in line with the law of development of public transit and fuel consumption management; (2) providing required grounds for facilitating the implementation of integrated urban management; (3) defining Income-generating projects aimed at empowering organizations to increase revenue and create alternative income sources and methods in the municipality rather than increasing sales density, etc.; (4) practicing management of integrated transport and traffic (management of urban travel, management of parking management fleet and public transportation network, managing the culture of traffic management in urban planning, management of emergencies, network management and traffic management on standardization, installation and maintenance of traffic ; automated traffic management, traffic engineering management, management of R & D); (5)understanding the interaction of transportation with various aspects of society (economic, social and environmental) and the balance between these aspects in order to achieve sustainable transport; and (6) development of Intelligent Transportation Systems (ITS) are respectively the most prioritized strategies in planning and development of Bus Transit Development in Metropolis of Ahvaz.

کلیدواژه‌ها [English]

Bus services
strategic planning
FUUZZY DEMATEL
Metropolis of Ahvaz

مراجع

- ابراهیم‌زاده، عیسی و بهارلو، عباس (1391) " تحلیلی بر کارکرد سیستم اتوبوس‌رانی و نقش آن در حمل‌ونقل شهری مورد شناسی؛ شهر زاهدان"، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 27، شماره سوم، پاییز 1391، شماره پیاپی 106، ص.87-110

- احدی، حمیدرضا، قاسمی صاحبی، منان و ذاکری سردرودی، جبارعلی (1392) "اولویت‌بندی روش‌های حمل‌ونقل عمومی در شهر تهران به‌منظور اصلاح نظام تخصیص بودجه"، مجله مهندسی حمل‌ونقل، سال چهارم، شماره سوم، بهار 1392، ص. 197-208

- اصغرپور، محمد جواد (1389) "تصمیم‌گیری گروهی و نظریه بازی‌ها با نگرش تحقیق در عملیات"، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

- افشار کهن، جواد، بلالی، اسماعیل و قدسی، علی‌محمد (1391) "بررسی ابعاد اجتماعی مسئلۀ کنترل ترافیک شهری (موردمطالعه: مشهد)"، فصلنامه مطالعات شهری، سال دوم، شماره چهارم، پاییز 1391، ص.59-90.

- افندی زاده زرگری، شهریار، جوانشیر، حسن و الیاسی، رضا (1389) "طراحی خطوط شبکه اتوبوس‌رانی شهری با استفاده از روش جستجوی ممنوع"، فصلنامه مهندسی حمل‌ونقل، سال اول، شماره چهارم، تابستان 89، ص.13-26.

- امینی، محمدتقی و خباز باویل، صمد (1388) "تدوین استراتژی به روش چارچوب جامع تدوین استراتژی"، نشریه مدیریت بازرگانی، دوره 1، شماره 2، ص.17-32.

- پریزادی، طاهر، مرصوصی، نفیسه، شعاع برآبادی، علی، حسینی امینی، حسن و شهریاری، مهدی (1390) "تحلیل میزان گرایش اقشار مختلف اجتماع به استفاده از سیستم حمل‌ونقل عمومی پس از اجرای طرح هدفمند شدن یارانه‌ها(مطالعه موردی: مناطق 22 گانه کلان‌شهر تهران)"، مجله مدیریت شهری، شماره 28، پاییز و زمستان 1390، ص.111-122.

- تقوایی، مسعود و وفایی، ابوذر (1387) "برنامه‌ریزی و مدیریت سیستم اتوبوس‌رانی درون‌شهری با تأکید بر ایستگاه‌های اتوبوس شهر کاشان"، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان(علوم انسانی)، جلد 32، شماره 4، ص.19-46.

- تقوایی، مسعود و گودرزی، مجید (1395) "تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای توسعه گردشگری پزشکی (مطالعه موردی: کلان‌شهر شیراز)"، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال هفتم، شماره بیست و چهارم،ص. 1-22

- تندیسه، محسن و رضایی، محمدرضا (1392) "برنامه‌ریزی راهبردی حمل‌ونقل پایدار شهری در کلان‌شهرهای ایران (مطالعه موردی: شهر مشهد)"، فصلنامه مهندسی حمل‌ونقل، سال پنجم، شماره اول، پاییز 1392، ص 1-18.

- جوکار، سجاد(1390) "بررسی الگوهای مراکز خرید و مجتمعهای تجاری در شهر اهواز"، پایاننامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.

- ربیعی، ساره و شاهنده، علی (1390) "گسترشی بر مدل کارت امتیازی متوازن"، نشریه بین‌المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، شماره 1، جلد 22، بهار 1390، ص. 41-50.

- زیاری، کرامتالله، منوچهری میاندواب، ایوب، محمدپور، صابر و ابراهیم پور، احد (1390)، ارزیابی سیستم حمل‌ونقل عمومی(BRT) شهر تبریز با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک(SWOT)، مجله مدیریت شهری، شماره 27، بهار و تابستان 1390، ص. 79-98

- ساجدی نژاد، آرمان، حسننایبی، عرفان، حیدری، جعفر و رزمی، جعفر (1394) "مدل‌سازی تردد ناوگان اتوبوس‌رانی شهری بر اساس داده‌های موقعیت مکانی مورد کاوی: خطوط اتوبوس‌رانی شهری تهران"، مجله مدل‌سازی در مهندسی، سال سیزدهم، شماره 42، پاییز 1394، ص. 103-118.

- سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح(1384) "فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان خوزستان"، شهرستان اهواز.

- سلطانی، علی(1391) "ارزیابی میزان رضایت‌مندی مسافران از کیفیت سیستم اتوبوس‌رانی با استفاده از مدل رگرسیون رتبه‌ای"، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، شماره دوم، بهار 91، ص. 101-112.

- شفابخش، غلامعلی، نادرپور، حسین و راسخی، حمیدرضا (1389) "مدل‌سازی تخصیص ناوگان اتوبوس‌رانی شهری با استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی (مطالعه موردی: مشهد مقدس)"، فصلنامه مهندسی حمل‌ونقل، سال اول، شماره سوم، بهار 89، ص. 67- 79.

- صفی، مهسا، علیزاده، سمیه و روغنیان، عماد (1393) "ارائه یک روش ترکیبی تحلیل پوششی دادهها و درخت تصمیم جهت سنجش کارایی واحدها (مطالعه موردی: ناوگان اتوبوس‌رانی شهر تهران)"، پژوهشنامه حمل‌ونقل، سال یازدهم، شماره سوم، پاییز 1393، ص. 263- 253.

- مرکز آمار ایران(1395) نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن.

- Alsger, A., Mesbah, M. and Ferreira, L. (2016) “Empirical evidence on Transfer Time and Distance in Public Transport Network Using Smart Card Fare Data”, The 15th International Conference on Traffic and Transportation Engineering, Tehran.

- Banciu, M. and. Florea, M. (2009) ”Decision support system based on MADM for urban transport management”, Romanian Air Traffic Services Adm. ROMATSA, Bucharest, Romania, Vol. 2, May, pp. 128-130.

- Chen, y. (2007) ”A Highway Work Zone Design and Traffic Management Decision System”, A dissertation submitted in partial fulfillment of the requirement for the degree of doctor of philosophy(civil and Environmental engineering) at the University Of Wisconsin-Madison.

- Ferguson, E. (2004) ”Transportation management associations: A reappraisal American University of Sharjah”, Journal of Public Transportation.

- Fontela, E. (2000) ”Brodging the gap between scenarios and models”, Foresight, Vol.2, No. 1, pp. 10-14.

- Guo, K. and Li, W. (2012) ”An attitudinal-based method for constructing intuitionist fuzzy Information in hybrid MADM under uncertainty”, Information Sciences, Vol. 208, November, pp. 28-38.

- Heller, D. (2015) ”Performance Measurement for Transportation Infrastructure: A Paradigm for Transportation Planning in the 21th century”, New York University.

- Henry, L. and. Litman, T. A. (2011) “Evaluating new start transit program performance, comparing rail and bus”, Victoria Transport Policy Institute, pp. 1-22.

- Hossain, M. (2003) ”Shaping up of urban transport system of a developing metropolis in absence of proper management setup”, the case of Dhaka, Journal of Civil Engineering.

- Litman, T. (2013) “The new transportation planning paradigm”, ITE Journal, June.

- Mitropoulos, K. and, Lambros Prevodouros, D. (2016) “Incorporating sustainability assessment in transportation planning, An urban transportation vehicle-based approach”, University of Sussex Library.

- Nurhadi, L., Borén, S. and, Ny, H. (2014) “Advancing from efficiency to sustainability in Swedish medium-sized cities: an approach for recommending powertrains and energy carriers for public bus transport systems, Available online at www.sciencedirect.com”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, No. 111, pp. 1218 – 1225.

- Otto, S. (2010) “The psychology of transport choice”, Institute for Ecological Economic Research (IOW), March, pp. 1-4.

- Quan, Z., HuangWeila, I. and, Zhang, Y. (2011) “Identifying critical success factors in emergency management using a fuzzy DEMATEL Method”, Safety Science, pp. 243–252.

- Reyes, F., Reyes, N., Candia-Véjar, A. and, Bardeen, M. (2011) “The optimization of success probability for software projects using genetic algorithms”, The Journal of Systems and Software, pp. 775–785.

- Tuzkaya, U.R. (2009) “Evaluating the environmental effects of transportation modes using an integrated methodology and an application”, International Journal of Environmental Science and Technology, Vol. 6, No. 2, January, pp. 277-290.

- Tzeng, G. H. , Chen, W. H., Yu, R. and Shih, M. L. (2010) “Fuzzy decision maps: a generalization of the DEMATEL methods“, Soft Computing, 14(11), 1141–1150.

- Weihua, Z., Huapu, L., Zhijun, G. and Qiang, L. (2005) “Study on method evaluation bus rapid transit (BRT) scheme”, Proceeding of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, Vol. 5, pp. 390- 403.

- Yang, Y.P., Shieh, H. M., Leu, J. D. and, Tzeng, G. H. (2008) “A novel hybrid MCDM model combined with DEMATEL and ANP with applications”, International Journal Operational Research, 5(3), pp. 160-168.

- Yavari, A., Javadian, A., Janmohammadi, M. and Pourheidari, S. (2011) “Assessment of effective transportation’s attributes in crisis management’s methods”, 5th SASTech 2011, Khavaran Higher-Education Institute, Mashhad, Iran.