بهینه‌سازی زمان‌بندی حرکت و توقف قطارهای مترو با استفاده از الگوریتم NSGA-II برای کاهش زمان سفر و افزایش کارایی اقتصادی و زیست‌محیطی سیستم

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد / دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

2 دانشیار / دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده

در طراحی و توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی مانند راه‌آهن شهری، علاوه بر طراحی مسیر شبکه و مکان ایستگاه‌ها، ارائه زمان‌بندی حرکت ناوگان نیز مرحله‌ای از طراحی است. در زمان‌بندی مترو، جدا از فاصله زمانی میان ورود دو قطار متوالی به ایستگاه‌ها، متغیرهایی نظیر مدت‌زمان شتاب‌گیری قطارها در شروع حرکت بین دو ایستگاه، اندازه شتاب حرکت آنها، مدت‌زمان ترمز گرفتن آنها در پایان حرکت بین دو ایستگاه، اندازه شتاب آنها در هنگام ترمز و مدت‌زمان توقف آنها در ایستگاه‌ها، تأثیر به‌سزایی در معیارهای زمان‌بندی نظیر مدت‌زمان سفر مسافران، هزینه‌های شرکت بهره‌برداری مترو و انرژی مصرف شده توسط قطارها دارد. از آنجایی که معیارهای مذکور در تصاد با یکدیگر هستند، در این مطالعه سعی بر آن شـده است تا با استفـاده از الگوریتـم NSGA-II، بهینه‌سازی زمان‌بندی حرکت و توقف قطارهای خط 1 متروی تهران انجام گیرد. برای این کار، پس از مدلسازی مسئله و طراحی توابع هدف بهینه‌سازی مطابق با معیارهای موردنظر در طراحی، راه‌حل‌های واقع در سطح پارتو مسئله به دست آمد. به علت تعداد زیاد راه‌حل‌ها، با استفاده از تحلیل K-Means خوشه‌بندی راه‌حل‌ها صورت گرفت و مراکز خوشه‌ها به عنوان راه‌حل‌های کاندید که در اختیار مدیر تصمیم‌گیرنده قرار می‌گیرد، مشخص شد. با بررسی نتایج به دست آمده، می‌توان نتیجه گرفت که روش ارائه شده در این تحقیق، مجموعه‌ای از راه‌حل‌های متنوع را در اختیار تصمیم‌گیرنده می‌گذارد که وی می‌تواند بسته به اهمیت هر کدام از سه معیار زمان، هزینه و انرژی مصرف‌شده، در شرایط مختلف راه‌حل ترجیح داده شده را برگزیند. در مرحله آخر، با مقایسه توابع هدف به ازای راه‌حل‌های کاندید با زمان‌بندی کنونی، راه‌حل ترجیح داده شده انتخاب شد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که به‌کارگیری این راه‌حل در مقایسه با زمان‌بندی کنونی، زمان سفر مسافران و هزینه ناشی از خالی ماندن ظرفیت قطارها را به ترتیب تا 7.16 و 5.13 درصد کاهش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Optimization of Subway Trains Service Schedule Using NSGA-II in order to Decrease Passengers Travel Time, System Economic Loss and Energy Consumption

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Sahelgozin 1
  • Abbas Alimohammadi 2
1
2
چکیده [English]

Scheduling vehicles’ runtime and dwell time is one important phase of designing and developing public transportation systems. Apart from trains’ headway time in subway systems, parameters such as time and rate of acceleration when trains startup or brake and also their dwell time at stations influence scheduling design criteria including passengers travel time, economic efficiency of the service and the amount of energy consumed. Since these criteria are not positively correlated, Tehran subway line no. 1 service schedule has been optimized using NSGA-II in this study. To achieve this goal, the problem was modelled first and objective functions of optimization procedure were formulated based on scheduling criteria. Then, by performing the multi-objection algorithm, solutions occurred on the Pareto Front was obtained. Since the number of solutions obtained by NSGA-II are numerous, K-Means analysis was used to cluster solutions. Centroids of each cluster could be considered as candidate solutions that one of them will be chosen by decision makers as the preferred solution. Results of the study show that using the suggested approach would output a wide variety of solutions and provide possibility of choosing the final solution based on decision preferences for the decision maker. Calculated objective functions for candidate solutions were compared with those for current subway schedule that resulted in the preferred solution to be chosen which leads to passengers travel time and economy loss of the system decreasing by 7.16 and 5.13 percent respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Subway Scheduling
  • Multi-objective Optimization
  • NSGA-II
  • K-Means Clustering