طراحی شبکه هوشمند معابر شهری با استفاده از داده‌های OSM جهت امدادرسانی در مواقع وقوع بحران در محیط GIS (مطالعه موردی: ایستگاه آبرسان مترو تبریز)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز ، تبریز، ایران

2 دانشیار، گروه سنجش‌از دور و GIS، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 استادیار، گروه سنجش‌ازدور و GIS، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

چکیده

یکی از مهم‌ترین کاربردهای GIS درزمینه مدیریت بحران مدل‌سازی شبکه معابر شهری است. در این پژوهش با دریافت داده‌های OSM ابتدا خطا و صحت داده‌های موردنظر بررسی سپس پایگاه داده هوشمند برای شبکه معابر شهری تبریز جهت تجزیه‌وتحلیل‌های شبکه در محیط GIS طراحی شد، و در ادامه موقعیت ایستگاه مترو آبرسان نسبت به مسیرهای بهینه دسترسی مراکز امدادی با استفاده از مدل تحلیل شبکه در GIS مدل‌سازی شد. هدف پژوهش علاوه بر مشخص کردن قابلیت داده‌های OSM در ایجاد شبکه معابر در محیط GIS ،کاربرد این شبکه در مدیریت بحران ایستگاه­های مترو نیز مشخص گردید. برای این منظور از انواع داده‌ها و روش‌های پردازش اطلاعات مکانی شامل موقعیت مکانی ایستگاه­های آتش‌نشانی، مراکز فوریت‌های پزشکی (اورژانس)، بیمارستان­ها و داده‌های شبکه معابر شهری همچنین داده­های توصیفی مربوط به پایگاه داده شبکه معابر شامل سرعت حرکت، جهت حرکت، درجه معبر، تقاطع­ها در قالب تحلیل شبکه پردازش و استفاده شد. نتایج نشان داد که داده‌های OSM از قابلیت و دقت بالایی جهت ساخت شبکه در محیط GIS برخوردار هستند. علاوه بر این، ایستگاه مترو آبرسان در موقعیت مناسبی نسبت به مراکز امدادی قرار گرفته است، به‌طوری‌که فاصله شبکه­ای نزدیک‌ترین ایستگاه آتش‌نشانی و فوریت‌های پزشکی از ایستگاه مترو آبرسان به ترتیب 2253 و 988 متر و فاصله نزدیک‌ترین بیمارستان از ایستگاه مترو آبرسان 1308 متر است. همچنین زمان لازم برای طی این مسیرها برای مراکز آتش­نشانی، فوریت‌های پزشکی و بیمارستان‌ها به ترتیب 3-1-2 دقیقه برآورد شد، این نتایج با  استاندارهای دسترسی مراکز امدادی در شهر همخوانی و مطابق استانداردهای تعریف شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Developing Urban Smart Network Based on OMS Data for Crisis Management in GIS Environment in the Abrasan Subway Station

نویسندگان [English]

  • Saeed Salmani 1
  • Khalil Valizadeh Kamran 2
  • Bakhtiar Feizizadeh 3
1 MSc. Grad., Department of Planning and Environmental Science, Tabriz University, Tabriz, Iran
2 Associate Professor, Department of Planning and Environmental Science, Tabriz University, Tabriz, Iran
3 Assistant Professor, Department of Planning and Environmental Science, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Urban street network modeling is known as one of the most important applications of GIS in the field of crisis management. The main objective of this research is to development of an urban smart network based on open street map (OSM) data, which can be used for crisis management. For this goal, after the collecting OSM data, the errors and miscalculations of this data were removed and data certainty was discovered to checking the quality of data. The roads network database of Tabriz municipal were developed for GIS based network analysis. In the following step, location of the Abresan subway station was compared with the optimal access road of assistance centers. For this purpose, we generated a spatial database, which including the fire station location, emergency medical centers, hospital, also information of municipal passage networks data. In addition the expressive data which associated with the route networks, legal speed of movement, direction of movement, the degree of crossover, the intersection in form of network analysis were also taken in account. The results indicated that the OSM data represent suitable functionality and high accuracy for developing urban smart networks, also according to the results the Abresan subway station is located in suitable and accessible area to assistance centers. Finally, the network distance of the nearest fire station and emergency medicine from the Abresan subway station were 2253 and 988 meters, respectively.  The nearest distance of hospital from Abresan station is measured to be 1308 meters. The time accessibility for the passage of these paths for fire centers, emergency medical and hospital were 3, 2, and 1 minutes, respectively. According to results, we conclude that the results of this study are in total agreement with the national and worldwide standards.

کلیدواژه‌ها [English]

  • crisis management
  • GIS
  • OSM
  • Smart passage network
  • Subway station
- احدنژاد، محسن،  قادری، حسین،  هادیان، محمد،   حقیقت فرد، پیام،   درویشی، بنفشه،   حقیقت فرد، الهام،  ذگردی،  بیتاسادات و بردبار، آرش (1393) "مکان یابی بهینه مراکز درمانی شهری با استفاده از GIS : منطقه 11 شهر تهران"، مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا، سال چهارم، شماره 4، ص. 463-474.
- اعمی ازغدی، علی، رنگزن، کاظم، وطن خواه، محسن و آبشیرینی، احسان (1389) "بهینه‌سازی مسیر خطوط حمل‌ونقل عمومی با استفاده از GIS و روش AHP نمونه موردی: منطقه گلستان شهر اهواز"، ‎مجله کاربرد GIS. RS در برنامه‌ریزی فصلنامه، سال اول، شماره 1، ص. 7 - 14.
- آل شیخ، علی‌اصغر و کاظمی، روح‌الله (1386) "مدیریت بحران زلزله و سوانح در خطوط راه‌آهن شهری تهران با استفاده از GIS"، نهمین همایش حمل‌ونقل ریلی، تهران، انجمن حمل‌ونقل ریلی، دانشگاه علم و صنعت.
- رهنما، محمدرحیم و امیرفخریان، مصطفی (1392) "تحلیل دسترسی فضایی به خدمات بهداشتی درمانی در شهر مشهد"، فصل­نامه برنامه ریزی کالبدی – فضایی، سال اول، شماره سوم، ص. 61-74.
- سلمانی، سعید (1395) "مدل‌سازی حوادث بحرانی مترو شهر تبریز در محیط GIS مطالعه موردی: خط 1 مترو"، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: خلیل ولیزاده کامران، تبریز: دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز.
- سواد کوهی­فر، ساسان و ذکائی فاتح، جواد (1392) "ملاحظات پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در خدمات اورژانس پزشکی صحرایی در شرایط بحران"، همایش سراسری پدافند غیرعامل در علوم و مهندسی با تأکید بر استتار، اختفا و فریب، دانشگاه جامع امام حسین (ع) موقعیت امام صادق (ع)- دانشکده و پژوهشکده پدافند غیرعامل، تهران.
- عراقی، مرتضی، دهگانی، محسن و مصطفی پور، سامان (1393) "طراحی شبکه امدادرسانی اضطراری به ایستگاه متروی شهید حقانی در شرایط وقوع بحران در شبکه معابر شهر تهران با استفاده از GIS"، هشتمین کنگره ملی مهندسی عمران، بابل، دانشگاه صنعتی نوشیروانی.
- علوی، سیدعلی، سالاروند، اسماعیل، احمدآبادی، علی، فرخی سیس، سعیده و بسحاق، محمدرضا (1391) "تحلیل فضا-مکانی عملکرد ایستگاه‌های آتش‌نشانی بر پایه مدیریت بحران با استفاده از روش تلفیقی MCDM و تحلیل شبکه مطالعه موردی: منطقه 6 تهران"، دو فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران، دوره 1، شماره 2، ص. 57 – 65.
- فریدونی، میثم، فرزانه،  مهدیان و شهانقی،  کامران (۱۳۹۳) "ارائه مدل بهینه‌سازی مکان‌یابی و تخصیص هنگام وقوع زلزله در شبکه‌های بحران"،  دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران و HSE در شریان‌های حیاتی، صنایع و مدیریت شهری، تهران، دبیرخانه دایمی کنفرانس ملی مدیریت بحران و HSE.
- قنبری، حکیمه و احدنژاد، محسن (1388) "کاربرد GIS در تحلیل شریانهای حمل‌ونقل و بررسی کاربرد و اجرای مدل تحلیل شبکه و تعیین الگوریتم‌های کوتاه ترین مسیر در آن (نمونه مورد مطالعه: استان آذربایجان شرقی – تبریز)" همایش سراسری سامانه اطلاعات مکانی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران.
- واحدی طرقبه، بهزاد و آل شیخ، علی اصغر (1394) " ارزیابی دقت توصیفی عوارض در اطلاعات مکانی مردم گستر"، علوم و فنون نقشه برداری ،بهمن 1394، دوره 5، شماره 3، ص. 49-63.
- ولیزاده کامران، خلیل (1385) "نرم‌افزار مدیریت بحران مبتنی بر GIS، سومین همایش سیستم‌های اطلاعات مکانی"، قشم، سازمان نقشه‌برداری کشور، منطقه آزاد قشم.
- هادی پور، مهرداد و پورابراهیم، شراره (1392) "مدیریت زیست محیطی حمل‌ونقل شهری اراک به کمک مدل‌سازی کاهش مصرف سوخت در مسیریابی مناسب به کمک GIS"، فصلنامه مهندسی حمل و نقل سال چهارم، شماره 4، ص. 407-418.
- Bono, F. and Gutiérrez, E. (2011) “A network-based analysis of the impact of structural damage on urban accessibility following a disaster: the case of the seismically damaged Port Au Prince and Carrefour urban road networks”, Journal of Transport Geography, Vol.19, No. 6, pp. 1443-1455.
- Elwood, Sarah (2008) “Volunteered geographic information: future research directions motivated by critical, participatory, and feminist GIS”, GeoJournal, Vol.72, No. 3-4, pp. 173-183.
- Fischer, M. M. (2004) “GIS and network analysis”, In Handbook of transport geography and spatial systems (pp. 391-408), Emerald Group Publishing Limited.
- Fischer, M. M., 2006 “GIS and network analysis”, Spatial Analysis and GeoComputation: Selected Essays, pp.43-60.
- Fritz, S., McCallum, I., Schill, C., Perger, C., Grillmayer, R., Achard, F. and Obersteiner, M. (2009) “Geo-Wiki. Org: The use of crowdsourcing to improve global land cover”, Remote Sensing, Vol.1, No. 3, pp.345-354.
- Goodchild, M. F. (2007)”Citizens as voluntary sensors: spatial data infrastructure in the world of Web”, 2.0. IJSDIR, Vol.2, pp.24–32.
- Goodchild, M. F. (1998) “Geographic information systems and disaggregate transportation modeling”, Geographical Systems, Vol.5, pp.19-44.
- Mooney, P. and Corcoran, P. (2012) “Using OSM for LBS–an analysis of changes to attributes of spatial objects”, In Advances in Location-Based Services (pp. 165-179). Springer Berlin Heidelberg.
- Nelson, A., de Sherbinin, A. and Pozzi, F. (2006) “Towards development of a high quality public domain global roads database”, Data Science Journal, Vol.5, pp. 223-265.